Istraživačke teme

Regulacija kateholaminskog sistema u centralnim i perifernim tkivima tokom stresa

  • Rukovodilac teme: Slađana Dronjak Čučaković, naučni savetnik
  • Saradnici: Bojana Stefanović, stručni savetnikHarisa Ferizović, istraživač saradnikMilica Janković, istraživač saradnikNataša Spasojević Popović, viši naučni saradnik
  • Saradnici iz inostranstava i/ili spoljni saradnici: Predrag Jovanović
  • Sažetak istraživanja:

    Kliničke studije su pokazale da stres može dovesti do kardiovaskularnih i emocionalnih oboljenja, kao što je depresija. Postoje brojni dokazi da depresija podstiče nastanak arterioskleroze i da je faktor rizika u nastanku bolesti srca. Simpatoneuralni sistem inerviše srce i ostale organe u organizmu i prvi se aktivira u odgovoru na stres. Aktivacijom ovog sistema dolazi do oslobađanja kateholamina (dopamina, noradrenalina i adrenalina) koji dovode do povećanog stvaranja oksidativnih radikala i promena u funkciji ćelija. Disfunkcija dopaminske i noradrenalinske neurotransmisije u mozgu doprinosi nastanku depresije.

    Moderna monoaminska hipoteza ukazuje da je povećanje ovih neurotransmitera u sinapsi prvi korak u seriji kaskadnih odgovora koji dovode do antidepresivnih aktivnosti. Na učestalost nastanka depresije kao i uspešnost antidepresivne farmakoterapije utiče pol, starost i hormonski status jedinke. Žene dva puta češće oboljevaju od depresije i imaju veći komorbiditet depresije i srčanih oboljenja. Na molekularnom nivou kateholaminska neurotransmisija je regulisana različitim setom makromolekula uključujući enzime, transportere i pre-i postsinaptičke receptore. Naša istraživanja su usmerena na ispitivanje molekularnih mehanizama kao i tretman različitim farmakološkim supstancama u animalnom modelu depresije, praćenjem aktivnosti različitih signalnih puteva kao i količine kateholamina, ekspresije gena za njihove enzime sinteze i razgradnje, transportere i adrenergičke receptore u mozgu, srcu i drugim perifernim organima kod eksperimentalnih životinja oba pola.
  • Publikacije:
    1. Stefanović B., Spasojević N., Jovanović P., Jasnic N., Djordjevic J., Dronjak S. Melatonin mediated antidepressant-like effect in the hippocampus of chronic stressed-induced depression rats: Regulating vesicular monoamine transporter 2 and monoamine oxidase A levels. European Neuropsychopharmacology, 26: 1629-1637, 2016.
    2. Jovanovic P, Spasojevic N, Puskas N, Stefanovic B, Dronjak S. Oxytocin modulates the expression of norepinephrine transporter, β 3-adrenoceptors and muscarinic M 2 receptors in the hearts of socially isolated rats. Peptides, 111: 132-141, 2019.
    3. Jankovic M, Spasojevic N, Ferizovic H, Stefanovic B, Dronjak S. Inhibition of the fatty acid amide hydrolase changes behaviors and brain catecholamines in a sex-specific manner in rats exposed to chronic unpredictable stress. Physiology&Behavior, 227:113174, 2020.
    4. Ferizovic H, Spasojevic N, Stefanovic B, Jankovic M, Dronjak S. The fatty acid amide hydrolase inhibitor URB597 modulates splenic catecholamines in chronically stressed female and male rats. International Immunopharmacology, 85:106615, 2020.
    5. Jankovic M, Spasojevic N, Ferizovic H, Stefanovic B, Dronjak S. Sex specific effects of the fatty acid amide hydrolase inhibitor URB597 on memory and brain β2-adrenergic and D1-dopamine receptors. Neuroscience Letters,18;768:136363, 2022.
  • Saradnje:
    • Biološki fakultet, Univerzitet u Beogradu;
    • Biološki fakultet, Univerzitet u Nišu;
    • Medicinski fakultet, Univerzitet u Beogradu.